celui qui est très chaud / le grand feu / le brûlant
Date:
Milieu du IIe s. ap. J.-C.
Attestée:
Sur deux diplômes militaires de Paks
Tessimarus - Nom attesté sur deux diplômes militaires datés de 157 ap. J.-C., découverts à Paks (Honrgie). Cet anthroponyme est gaulois, on peut y identifier le terme tessi- qui signifie "chaleur / feu", associé à -mâros "grand". Ce composé signifie donc "(celui qui est) très chaud", "le grand feu" ou plus simplement "le brûlant".
Il est tentant de penser que les deux diplômes mentionnent une seule et unique personne. Sur le premier diplôme (Grbic 181 ; AE 1983, 785), Tessimarus est le père du fantassin éravisque Monnus, congédié de la cohorte I Thracum Germanica après 25 années de service. Sur le second diplôme (Grbic 182 ; AE 1983, 784), Tessimarus est le père de Verveda, une Éravisque, l'épouse du fantassin Culsus également congédié de la cohorte I Thracum Germanica à la faveur de la même constitution d'Antonin le Pieux.
Diplôme militaire de Paks (1) (AE 1983, 784 ; RMD-02, 103) IMP(ERATOR) CAES(AR) D[IVI HADRIAN(I) F(ILIVS) DIVI TRAIANI] PARTHIC(I) N[EPOS DIVI NERVAE P]RON(EPOS) T(ITVS) AELIVS HADRIANVS A[NTON]INVS AVG(VSTVS) PIVS P[ONT(IFEX)] MAX(IMVS) TR(IBVNICIA) POT(ESTATE) XVIIII IMP(ERATOR) II CO(N)S(VL) IIII [P(ATER) P(ATRIAE)] EQVIT(IBVS) ET PEDIT(IBVS) QVI MIL(ITAVERVNT) IN AL(IS) V QVAE APP(ELLANTVR) I THR(ACVM) VET(ERANA) SAG(ITTARIORVM) ET I C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I [PR]AET(ORIA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I [FL(AVIA) AVG(VSTA)] BRIT(ANNICA) |(MILIARIA) ET I AVG(VSTA) ITVR(AEORVM) ET COH(ORTIBVS) [X]III I ALP(INORVM) EQ(VITATA) ET III BATAV(ORVM) ET I THR(ACVM) GER(MANICA) ET I [AL]P(INORVM) PED(ITATA) ET I NORIC(ORVM) ET III LVSIT(ANORVM) [ET II AST(VRVM) ET CALL(AECORVM) ET] VII BREVC(ORVM) ET I LVSIT(ANORVM) ET II AVG(VSTA) TH[R(ACVM) ET I MONT(ANORVM)] ET I CAMP(ANORVM) VOL(VNTARIORVM) ET I THR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET SVNT IN [PAN]NONIA INF(ERIORE) SVB IALLIO BASSO LEG(ATO) XXV I[TEM] CLASS(ICIS) XXVI STIP(ENDIIS) EMER(ITIS) DIM(ISSIS) HON(ESTA) MIS(SIONE) QV[OR(VM) N]OM(INA) SVBSCRIP(TA) [SVNT C]IVIT(ATEM) ROM(ANAM) QVI EO[R(VM) NON] HAB(ERENT) DEDIT [ET CON]VB(IVM) CVM VXOR(IBVS) QVA[S T]VNC HAB(VISSENT) [CVM EST CIVIT(AS) IIS] DAT(A) AVT CVM [IIS Q]VAS POST(EA) [DVX(ISSENT) DVMTAXAT] SINGVLI[S] // A(NTE) D(IEM) VI ID(VS) F[EB(RVARIAS) M(ARCO) CIVICA] BARBARO ET REGV[LO CO(N)S(VLIBVS) CO]H(ORTIS) I THR(ACVM) GER(MANICAE) C[VI] PRAE(E)ST C(AIVS) TVRPILIV[S] V[ER]ECVNDVS EX PEDIT[E] CVLSO ATEDVMI F(ILIO) ERA(VISCO) ET VERVEDAE TESSIMARI FIL(IAE) VX[O(RI)] EIV(S) CAN[...] D[ESCRIPT(VM)] ET RECOGNIT(VM) EX TAB(VLA) AE[R(EA) QVAE FI]X(A) EST ROM(AE) IN MV[RO P]OST T[EMPL(VM)] DIVI AVG(VSTI) AD M[IN]ERVAM // IMP(ERATOR) CAES(AR) DIVI HADRIANI F(ILIVS) D[IVI TRAIANI] PARTHIC(I) NEP(OS) DIVI NERVAE [PRONEP(OS)] T(ITVS) AELIVS HADRIANVS ANTONI[NVS AVG(VSTVS) PI]VS PONT(IFEX) MAX(IMVS) TR(IBVNICIA) POT(ESTATE) XIX IMP(ERATOR) [II CO(N)S(VL) IIII P(ATER) P(ATRIAE)] EQVITIBVS ET PEDITIBVS QVI M[IL(ITAVERVNT) IN ALIS V] QVAE APPELLANT[VR I THR(ACVM) VET(ERANA) SAG(ITTARIORVM) ET I C(IVIVM) R(OMANORVM)] ET I PRAETOR(IA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I FL(AVIA) AVG(VSTA) [BRIT(ANNICA) |(MILIARIA)] ET I AVG(VSTA) ITVR(AEOR)VM ET COH(ORTIBVS) XIII I AL[P(INORVM) EQ(VITATA)] ET III BATAVOR(VM) ET I THR(ACVM) GERM(ANICA) ET I [ALP(INORVM) PED(ITATA) ET] I NORIC(ORVM) ET III LVSIT(ANORVM) ET II AST(VRVM) ET [CALL(AECORVM) ET] VII BREVC(ORVM) ET I LVSIT(ANORVM) ET II AVG(VSTA) TH[RAC(VM) ET I] MONTAN(ORVM) ET I CAMP(ANORVM) VOL(VNTARIORVM) ET I THR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) [ET S]VNT IN PANNONIA INFERIOR(E) SVB [IAL]LIO BASSO LEG(ATO) QVINQ(VE) ET VIGINTI [ITE]M CLASSIC(IS) SEX ET VIGINT(I) STIPEND(IIS) [E]MERIT(IS) DIMIS[S(IS)] HONEST(A) MISSIO[NE Q]VORVM NOMIN(A) [SV]BSCRIP[T(A) SV]NT [CI]VITATEM ROMA[NAM] Q[VI EO]RVM [N]ON HABER(ENT) DE[DIT ET CONVB(IVM) C]VM V[XOR]IBVS QVAS T[VNC HABVISS(ENT) CVM] ES[T CIVI]TAS I(I)S DA[T(A) AVT CVM IS QVAS POSTEA DVXISS(ENT) D]VMTAXAT SINGVLIS A(NTE) D(IEM) VI ID(VS) [FEB(RVARIAS)] M(ARCO) CIVICA BARBARO M(ARCO) METILIO REGVLO CO(N)S(VLIBVS) COH(ORTIS) I THRAC(VM) GERM(ANICAE) CVI PRAE(E)ST [C(AIVS)] TVRPILIVS VERECVNDVS EX PEDITE CVLSO ATEDVMI FIL(IO) ERAVISCO ET VERVEDAE TESSIMARI FIL(IAE) VXO(RI) EIV(S) ERA(VISCAE) DESCRIPT(VM) ET RECOGNIT(VM) EX TABVL[A AE]R(EA) QVAE FIXA EST RO[MAE I]N MVR(O) P[OS]T TEMPL(VM) DIVI AVG(VSTI) [AD] MINERV[AM] // M(ARCI) S[ERVILI GETAE] L(VCI) P[VLLI CHRESIMI] M(ARCI) SENTILI [IASI] TI(BERI) IV[LI FELICIS C(AI) B]ELLI [VRBANI C(AI) POMP]ONI [ST]ATIA[NI P(VBLI) OCILI PRI]S[CI]
"L'empereur César, fils du divin Hadrianus, petit-fils de Traianus le Parthique, arrière-petit-fils du divin Nerva, Titus Aelius Hadrianus Antoninus, Auguste, le pieux, grand pontife, revêtu 19 fois de la puissance tribunicienne (1), 2 fois salué impérator, 4 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes que l'on appelle I Thracum veterana Sagittariorum, I civium Romanorum, I Praetoria civium Romanorum, I Flavia Augusta Brittannica miliaria et I Augusta Ituraeorum ; et les 13 cohortes I Alpinorum equitata, III Batavorum, I Thracum Germanica, I Alpinorum peditata, I Noricorum, III Lusitanorum, II Asturum et Callaecorum, VII Breucorum, I Lusitanorum, II Augusta Thracum, I Montanorum, I Campanorum voluntariorum, I Thracum civium Romanorum, et sont en Pannonie inférieure, sous le commandement du légat Iallius Bassus, qui ont accompli un service de 25 années, également ceux ayant servi 26 années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, (l'empereur) a donné la citoyenneté romaine, pour ceux qui ne l'avaient pas encore, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun (n'en ait qu'une)"
"Le 6e jour avant les ides de Februarius, Marcus (Vettulenus) Civica Barbarus et Marcus Metilius (Aquillius) Regulus étant consuls (2). La cohorte I Thracum Germanica, que commande Caius Turpilius Verecundus, pour le fantassin Culsus, fils d'Atedumus, éravisque, et Verveda, fille de Tessimarus, son épouse, can[...]. Copié et vérifié de la plaque de bronze qui est fixée à Rome sur le mur derrière le temple (consacré par) le divin Auguste à Minerve."
"L'empereur César, fils du divin Hadrianus, petit-fils de Traianus le Parthique, arrière-petit-fils du divin Nerva, Titus Aelius Hadrianus Antoninus, Auguste, le pieux, grand pontife, revêtu 19 fois de la puissance tribunicienne (1), 2 fois salué impérator, 4 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes que l'on appelle I Thracum veterana Sagittariorum, I civium Romanorum, I Praetoria civium Romanorum, I Flavia Augusta Brittannica miliaria et I Augusta Ituraeorum ; et les 13 cohortes I Alpinorum equitata, III Batavorum, I Thracum Germanica, I Alpinorum peditata, I Noricorum, III Lusitanorum, II Asturum et Callaecorum, VII Breucorum, I Lusitanorum, II Augusta Thracum, I Montanorum, I Campanorum voluntariorum, I Thracum civium Romanorum, et sont en Pannonie inférieure, sous le commandement du légat Iallius Bassus, qui ont accompli un service de vingt-cinq années, également ceux ayant servi vingt-six années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, (l'empereur) a donné la citoyenneté romaine, pour ceux qui ne l'avaient pas encore, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun (n'en ait qu'une). Le 6e jour avant les ides de Februarius, Marcus (Vettulenus) Civica Barbarus et Marcus Metilius (Aquillius) Regulus étant consuls (2). La cohorte I Thracum Germanica, que commande Caius Turpilius Verecundus, pour le fantassin Culsus, fils d'Atedumus, éravisque, et Verveda, fille de Tessimarus, son épouse, éravisque. Copié et vérifié de la plaque de bronze qui est fixée à Rome sur le mur derrière le temple (consacré par) le divin Auguste à Minerve."
"(Signataires :) Marcus Servilus Geta, Lucius Pullus Chresimus, Marcus Sentilius Iasus, Tiberius Iulius Felix, Caius Bellus Urbanus, Caius Pomponius Statianus (et) Publius Ocilius Priscus."
(1) Antonin le Pieux fut détenteur de sa 19e puissance tribunicienne entre le 10 décembre 155 et le 9 décembre 156 ap. J.-C.
(2) Le 8 février 156 ap. J.-C.
Diplôme militaire de Paks (2) (AE 1983, 785 ; RMD-02, 102) IMP(ERATOR) CAES(AR) DIVI HADRIANI F(ILIVS) DIVI TRAIANI PARTHIC(I) NEP(OS) DIVI NERVAE PRONEP(OS) T(ITVS) AELIVS HADRIANVS ANTONINVS AVG(VSTVS) PIVS PONT(IFEX) MAX(IMVS) TR(IBVNICIA) POT(ESTATE) XIX IMP(ERATOR) II CO(N)S(VL) IIII P(ATER) P(ATRIAE) EQVITIB(VS) ET PEDITIB(VS) QVI MIL(ITAVERVNT) IN ALIS V QVAE APPE<LL=TI>ANTVR I THR(ACVM) VET(ERANA) SAG(ITTARIORVM) ET I <C=T>(IVIVM) R(OMANORVM) ET I PRAETOR(IA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I FL(AVIA) AVG(VSTA) BR<I=E>T[I](ANNIA) |(MILIARIA) ET I AVG(VSTA) ITVR(AEOR)VM ET COH(ORTIBVS) XIII I ALP(INORVM) EQ(VITATA) ET III BATAV(ORVM) ET I THR(ACVM) GER(MANICA) ET I ALP(INORVM) PED(ITATA) ET I NORIC(ORVM) ET III LVSIT(ANORVM) ET II AST(VRVM) ET CALL(AECORVM) ET VII BREVC(ORVM) ET I LVSIT(ANORVM) ET II AVG(VSTA) THR(ACVM) ET I MONT(ANORVM) ET I C<AM=MA>P(ANORVM) VOL(VNTARIORVM) ET I THRAC(VM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET SVNT IN PANNONIA INFERIOR(E) SVB IALLIO BASSO LEG(ATO) QVINQ(VE) ET VIGINT(I) ITEM CLASSIC(IS) SEX ET VIGINT(I) STIPEND(IIS) EMERIT(IS) DIMISSI(S) <H=C>ONEST(A) MISS<I=T>ONE QVOR(VM) NOMIN(A) SVBSCR<I=F>PT(A) SVNT CIVIT(ATEM) ROMAN(AM) QVI EOR(VM) NON HABER(ENT) DEDIT ET CONVB(IVM) CVM VXORIB(VS) QVAS TVNC HABVISS(ENT) <C=T>VM EST CIVITAS I(I)S <D=O>AT(A) <A=M>VT CVM I(I)S QVAS POSTEA DVXISS(ENT) DVMTAXAT SINGVLIS A(NTE) D(IEM) VI ID(VS) FEB(RVARIAS) M(ARCO) CIVICA BARBARO M(ARCO) METILIO REGVLO CO(N)S(VLIBVS) COH(ORTIS) I THR(ACVM) GERM(ANICAE) CVI PRAE(E)ST C(AIVS) TVRPILIVS VERECVNDVS EX PEDITE MONNO TESSIMARI F(ILIO) ERAV(ISCO) ET NICIAE TRICANI FIL(IAE) VXO(RI) EIV(S) CANAC() DESCRIPT(VM) ET RECOGNIT(VM) EX TABVL(A) AER(EA) QVAE FIXA EST ROMAE IN MVR(O) POST TEMPL(VM) DIVI AVG(VSTI) AD MINERVAM // IMP(ERATOR) CAES(AR) DIVI HADRIAN(I) F(ILIVS) DIVI TRAIANI PARTHIC(I) NEP(OS) DIVI NERVAE PRON(EPOS) T(ITVS) AELIVS HADRIANVS ANTONINVS AVG(VSTVS) PIVS PONT(IFEX) MAX(IMVS) TRIB(VNICIA) POT(ESTATE) XIX IMP(ERATOR) II CO(N)S(VL) IIII P(ATER) P(ATRIAE) EQVIT(IBVS) ET PEDIT(IBVS) QVI MIL(ITAVERVNT) IN AL(IS) V QVAE AP(PELLANTVR) I THR(ACVM) VET(ERANA) SAG(ITTARIORVM) ET I C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I PRAET(ORIA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I FL(AVIA) AVG(VSTA) BRIT(ANNICA) M(ILIARIA) ET I AVG(VSTA) ITVR(AEORVM) ET COH(ORTIBVS) XIII I ALP(INORVM) [EQ(VITATA)] ET III BAT(AVORVM) ET I THR(ACVM) GER(MANICA) ET I ALP(INORVM) PED(ITATA) ET I [NOR(ICORVM)] ET III LVSIT(ANORVM) ET II AST(VRVM) ET CALL(AECORVM) ET VII BREVC(ORVM) ET I LV(SITANORVM) ET II AVG(VSTA) THR(ACVM) ET I MONT(ANORVM) ET I CAMP(ANORVM) VOL(VNTARIORVM) ET I T(H)R(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET SVNT IN PANNONIA INFER(IORE) SVB IALLIO BASSO LEG(ATO) XXV ITEM CLASS(ICIS) XXVI STIP(ENDIIS) EMERIT(IS) DIMISS(IS) HON(ESTA) MISS(IONE) QVOR(VM) NOM(INA) SVBSCRIPT(A) SVNT CIVIT(ATEM) ROM(ANAM) QVI EOR(VM) NON HAB(ERENT) DEDIT ET CONVB(IVM) CVM VXOR(IBVS) QVAS TVNC HAB(VISSENT) TVM EST CIVIT(AS) I(I)S DAT(A) AVT CVM I(I)S QVAS POST(EA) DVX(ISSENT) DVMTAX(AT) SINGVLIS // COH(ORTIS) I THR(ACVM) GERM(ANICAE) CVI PRAE(E)ST C(AIVS) TVRPILIVS VERECVNDVS EX PEDITE MONNO TESSIMARI F(ILIO) ERAV(ISCO) ET NICIAE TRICANI FIL(IAE) VX(ORI) EIV(S) CANAC() // M(ARCI) SERVILI GETAE L(VCI) PVLLI CHRESIMI M(ARCI) SENTILI IASI TI(BERI) IVLI FELICIS C(AI) BELLI VRBANI C(AI) POMPONI STATIANI P(VBLI) OCILI PRISCI
"L'empereur César, fils du divin Hadranus, petit-fils de Traianus, le Parthique, arrière-petit-fils du divin Nerva, Titus Aelius Hadrianus Antoninus, Auguste, le pieux, grand pontife, 19 fois revêtu de la puissance tribunicienne (3), 2 fois salué impérator, 4 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes que l'on appelle I Thracum veterana Sagittariorum, I civium Romanorum, I Praetoria civium Romanorum, I Flavia Augusta Brittannica miliaria et I Augusta Ituraeorum, et les 13 cohortes I Alpinorum equitata, III Batavorum, I Thracum Germanica, I Alpinorum peditata, I Noricorum, III Lusitanorum, II Asturum et Callaecorum, VII Breucorum, I Lusitanorum, II Augusta Thracum, I Montanorum, I Campanorum voluntariorum, I Thracum civium Romanorum, et sont en Pannonie inférieure, sous le commandement du légat Iallius Bassus, qui ont accompli un service de vingt-cinq années, également ceux ayant servi vingt-six années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, (l'empereur) a donné la citoyenneté romaine, pour ceux qui ne l'avaient pas encore, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun (n'en ait qu'une). Le 6e jour avant les ides de Februarius, Marcus (Vettulenus) Civica Barbarus et Marcus Metilius (Aquillius) Regulus, consuls (4). La cohorte I Thracum Germanica, que commande Caius Turpilius Verecundus, pour le fantassin Monnus fils de Tessimarus, éravisque, et Nicia, fille de Tricanus, son épouse, canac(?). Copié et vérifié de la plaque de bronze qui est fixée à Rome sur le mur derrière le temple (consacré par) le divin Auguste à Minerve."
"L'empereur César, fils du divin Hadrianus, petit-fils de Traianus, le Parthique, arrière-petit-fils du divin Nerva, Titus Aelius Hadrianus Antoninus, Auguste, le pieux, grand pontife, 19 fois revêtu de la puissance tribunicienne (3), 2 fois salué impérator, 4 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes que l'on appelle I Thracum veterana Sagittariorum, I civium Romanorum, I Praetoria civium Romanorum, I Flavia Augusta Brittannica miliaria et I Augusta Ituraeorum, et les 13 cohortes I Alpinorum equitata, III Batavorum, I Thracum Germanica, I Alpinorum peditata, I Noricorum, III Lusitanorum, II Asturum et Callaecorum, VII Breucorum, I Lusitanorum, II Augusta Thracum, I Montanorum, I Campanorum voluntariorum, I Thracum civium Romanorum, et sont en Pannonie inférieure, sous le commandement du légat Iallius Bassus, qui ont accompli un service de 25 années, également ceux ayant servi 26 années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, (l'empereur) a donné la citoyenneté romaine, pour ceux qui ne l'avaient pas encore, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun (n'en ait qu'une)."
"La cohorte I Thracum Germanica, que commande Caius Turpilius Verecundus, pour le fantassin Monnus, fils de Tessimarus, éravisque, et Nicia, fille de Tricanus, son épouse, canac(?). Copié et vérifié de la plaque de bronze qui est fixée à Rome sur le mur derrière le temple (consacré par) le divin Auguste à Minerve."
"(Signataires :) Marcus Servilus Geta, Lucius Pullus Chresimus, Marcus Sentilius Iasus, Tiberius Iulius Felix, Caius Bellus Urbanus, Caius Pomponius Statianus (et) Publius Ocilius Priscus."
(3) Antonin le Pieux fut détenteur de sa 19e puissance tribunicienne entre le 10 décembre 155 et le 9 décembre 156 ap. J.-C.