Diplôme militaire d'origine inconnue (AE 1999, 1352 ; RMD-04, 251 ; RMM 27) IMP(ERATOR) CAESAR DIVI TRAIANI PARTHICI F(ILIVS) DIVI NERVAE / NEPOS TRAIANVS HADRIANVS AVG(VSTVS) PONTIF(EX) MAX(IMVS) / TRIB(VNICIA) POT(ESTATE) XIX CO(N)S(VL) III P(ATER) P(ATRIAE) / EQVITIB(VS) ET PEDIT(IBVS) QVI MILITAV(ERVNT) IN ALIS V ET COH(ORTIBVS) XIII QVAE / APPELL(ANTVR) I THR(ACVM) VET(ERANA) ET I FL(AVIA) AVG(VSTA) BRIT(ANNICA) |(MILIARIA) ET I C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I AVG(VSTA) ITVR(AERORVM) / PR(AETORIA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I ALP(INORVM) ET I <T=I>HR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I ALP(INORVM!) ET I NORIC(ORVM) ET I LVSIT(ANORVM) / ET I MONT(ANORVM) ET I THR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I BRITT(ONVM) |(MILIARIA) ET II AST(VRVM) ET CALL(AECORVM) / ET II AVG(VSTA) THR(ACVM) ET III BATAV(ORVM) |(MILIARIA) ET III ET VII LVSITAN(ORVM) ET SVNT IN PANNON(IA) INFER(IORE) SVB NONIO MVCIANO / QVIN(IS) ET VICEN(IS) ITEM CLASSIC(IS) SENIS ET VICEN(IS) / PLVRIBVSVE STIPEND(IIS) EMERIT(IS) DIMISS(IS) HONEST(A) / MISS(IONE) QVOR(VM) NOMIN(A) SVBSCRIPTA SVNT IPS(IS) LIBER(IS) / POSTERISQ(VE) EORVM CIVIT(ATEM) DEDIT ET CONVB(IVM) CVM / VXORIB(VS) QVAS TVNC HABVISS(ENT) CVM EST CIVIT(AS) IIS / DATA AVT SI QVI CAELIB(ES) ESSENT CVM IIS QVAS / POSTEA DVXISS(ENT) DVMTAXAT SINGVLI SIN/GVLAS A(NTE) D(IEM) XIIII K(ALENDAS) IVN(IAS) / M(ARCO) AEMILIO PAPO L(VCIO) BVRBVLEIO LIGARIANO CO(N)S(VLIBVS) / ALAE I AVG(VSTAE) BRIT(ANNICAE) |(MILIARIAE) CVI PRAE(E)ST / Q(VINTVS) PORCIVS POTITVS CADVRC(VS) / EX GREGALE / ATRESSO RESSIMARI F(ILIO) ERAV(ISCO) / DESCRIPT(VM) ET RECOGN(ITVM) EX TABVLA AENEA QVAE / FIXA EST ROM(AE) IN MVRO POST TEMPL(VM) DIVI / AVG(VSTI) AD MINERVAM // IMP(ERATOR) CAES(AR) DIVI TRAIANI PARTH(ICI) F(ILIVS) DIVI NERV(AE) / NEP(OS) TRAI(ANVS) HADRIANVS AVG(VSTVS) PONT(IFEX) MAX(IMVS) / TRIB(VNICIA) POT(ESTATE) XIX CO(N)S(VL) III P(ATER) P(ATRIAE) / EQV(ITIBVS) ET PED(ITIBVS) QVI MIL(ITAVERVNT) IN AL(IS) V ET COH(ORTIBVS) XIII QV(AE) APP(ELLANTVR) I / THR(ACVM) VET(ERANA) ET I FL(AVIA) AVG(VSTA) BR(ITANNICA) |(MILIARIA) ET I C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I AVG(VSTA) ITV(RAERORVM) / PR(AETORIA) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I THR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I ALP(INORVM) ET I NOR(ICORVM) ET I LVS(ITANORVM) ET I / MONT(ANORVM) ET I THR(ACVM) C(IVIVM) R(OMANORVM) ET I BRITT(ONVM) |(MILIARIA) ET II AST(VRVM) ET CALL(AECORVM) ET II / AVG(VSTA) THR(ACVM) ET III BATAV(ORVM) |(MILIARIA) ET III LVS(ITANORVM) ET VII LVS(ITANORVM) ET SVN(T) / IN PAN(NONIA) INFER(IORE) SVB NONIO MVCIANO QVIN(IS) / ET VIC(ENIS) ITEM CL(ASSICIS) SEN(IS) ET VIC(ENIS) PL(VRIBVSVE) STIP(ENDIIS) EM(ERITIS) DIM(ISSIS) / HON(ESTA) MISS(IONE) QVOR(VM) NOM(INA) SVBSCR(IPTA) SVNT IPS(IS) LIBER(IS) / POST(ERISQVE) EOR(VM) CIV(ITATEM) DED(IT) CON(VBIVM) CVM VXOR(IBVS) QVAS T(VNC) / HAB(VISSENT) CVM EST CIV(ITAS) I(I)S DATA AVT SIQ(VI) CAEL(IBES) ESS(ENT) CVM / I(I)S QVAS POS(TEA) DV(XISSENT) DVMTAX(AT) SING(VLI) SING(VLAS) // XIIII K(ALENDAS) IVN(IAS) / PA<P=D>O LIGARIANO CO(N)S(VLIBVS) / ALAE I AVG(VSTAE) BRIT(ANNICAE) |(MILIARIAE) CVI PRAE(E)ST / Q(VINTVS) PORCIVS POTITVS CADVRC(VS) / EX GREGALE / ATRESSO RESSIMARI F(ILIO) ERAV(ISCO) // M(ARCI) SENTILI IASI / T(ITI) FLAVI ROMVLI / M(ARCI) ATEI MOPSVS / T(ITI) FLAVI LAVRI / Q(VINTI) LOLLI <F=T>ESTI / TI(BERI) IVLI FELICIS / L(VCIVS) EQVITI PHOEBIONIS
"L'empereur César, fils du divin Traianus, le Parthique, petit-fils du divin Nerva, Traianus Hadrianus, Auguste, grand pontife, 19 fois revêtu de la puissance tribunicienne (1), 3 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes et 13 cohortes que l'on appelle I Thracum veterana, I Flavia Augusta Britannica miliaria, I civium Romanorum, I Augusta Ituraerorum praetoria civium Romanorum, I Thracum civium Romanorum, I Alpinorum(2), I Noricorum, I Lusitanorum, I Montanorum, I Thracum civium Romanorum, I Brittonum miliaria, II Asturum et Callaecorum, II Augusta Thracum, III Batavorum miliaria, III Lusitanorum et VII Lusitanorum, et sont en Pannonie inférieure sous (le commandement) de (Marcus) Nonius Mucianus, qui ont accompli un service de vingt-cinq années, également ceux ayant servi vingt-six années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, à eux-mêmes, à leurs enfants et à leur descendance, (l'empereur) a donné le droit de cité, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, s'ils étaient célibataires, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun n'en ait qu'une. Le 14e jour avant les calendes de Iunius, Marcus Aemilius Papus (et) Lucius Burbuleius Ligarianus étant consuls (3). L'aile I (Flavia) Augusta Britannica miliaria, que commande Quintus Porcius Potitus, cadurque, pour le soldat Atressus, fils de Ressimarus, éravisque. Copié et vérifié de la plaque de bronze qui est fixée à Rome sur le mur derrière le temple (consacré par) le divin Auguste à Minerve."
"L'empereur César, fils du divin Traianus, le Parthique, petit-fils du divin Nerva, Traianus Hadrianus, Auguste, grand pontife, 19 fois revêtu de la puissance tribunicienne (1), 3 fois consul, père de la patrie, aux cavaliers et aux fantassins qui ont servi dans les 5 ailes et 13 cohortes que l'on appelle I Thracum veterana, I Flavia Augusta Britannica miliaria, I civium Romanorum, I Augusta Ituraerorum praetoria civium Romanorum, I Thracum civium Romanorum, I Alpinorum(2), I Noricorum, I Lusitanorum, I Montanorum, I Thracum civium Romanorum, I Brittonum miliaria, II Asturum et Callaecorum, II Augusta Thracum, III Batavorum miliaria, III Lusitanorum et VII Lusitanorum, et sont en Pannonie inférieure sous (le commandement) de (Marcus) Nonius Mucianus, qui ont accompli un service de vingt-cinq années, également ceux ayant servi vingt-six années et plus dans la flotte, qui ont été libérés avec le congé honorable, dont les noms sont écrits ci-dessous, à eux-mêmes, à leurs enfants et à leur descendance, (l'empereur) a donné le droit de cité, et le droit de mariage avec les femmes qu'ils pouvaient avoir au moment où le droit de cité leur a été accordé, ou, s'ils étaient célibataires, avec celles qu'ils épouseraient par la suite, pourvu que chacun n'en ait qu'une."
"Le 14e jour avant les calendes de Iunius, (Marcus Aemilius) Papus (et Lucius Burbuleius) Ligarianus étant consuls (3). L'aile I (Flavia) Augusta Britannica miliaria, que commande Quintus Porcius Potitus, cadurque, pour le soldat Atressus, fils de Ressimarus, éravisque."
"(Signataires :) Marcus Sentilus Iasus, Titus Flavius Romulus, Marcus Ateius Mopsus, Titus Flavius Laurius, Quintus Lollius Festus, Tiberius Lucius Felix (et) Lucius Equitius Phoebius."
(1) Hadrien fut détenteur de sa 19e puissance tribunicienne entre le 10 décembre 134 et le 9 décembre 135 ap. J.-C.
(2) Il semblerait que la mention I Alpinorum se rapporte ici à deux unités distinctes stationnées en Pannonie inférieure, la cohorte I Alpinorum equitata et la cohorte I Alpinorum peditata.
(3) Le 23 mai 135.
Sources
• Julien Quiret pour l'Arbre Celtique
Liens analogiques
• Atressus [ personnages sur inscriptions (de Abacius à Axula) ] • Cadurques [ peuples de Gaule Celtique (Les) ] • Éravisques [Aquincenses] [ peuples de Pannonie (Les) ] • Ressimarus [ personnages sur inscriptions (de Raedonia à Rutenus) ]